Katarzyna  Boborycka

Komunikacja w szkole

  „Ważne jest co się mówi, do kogo się mówi,
 po co się mówi, jak się mówi, gdzie i kiedy się mówi,
 aby komunikacja spełniała swoje funkcje”

Arystoteles

Warszawa, 2019

Wstęp

Komunikacja według Słownika Języka Polskiego PWN to „przepływ informacji lub przekazywanie i odbieranie informacji w bezpośrednim kontakcie z drugą osobą”[1].Każdego dnia dokonujemy wielu aktów komunikacji, ponieważ są one nieodzowne i stanowią nierozerwalną część naszego życia i działania.
W większości przypadków nie przywiązujemy uwagi do tego, w jakich warunkach rozmawiamy i jakich środków wyrazu używamy do przekazywania informacji. Dzieje się tak dlatego, że komunikowanie się z innymi jest sprawą intuicyjną. Nie zastanawiamy się nad tym, jest to nasza wyuczona cecha pozwalająca współistnieć w społeczeństwie. Właściwa komunikacja jest bardzo ważna i w dużej mierze to od niej zależy prawidłowe funkcjonowanie szkoły czy każdej innej instytucji, a także ich rozwój. Umiejętność dobrego porozumiewania się między sobą służy również miłej atmosferze i budowaniu sprzyjających relacji wśród pracowników. Uważam temat ten za kluczowy, myśląc o sprawowaniu funkcji dyrektora, ponieważ efektywnej komunikacji trzeba się zwyczajnie nauczyć, pokazać swoim pracownikom jak ją wypracować , określić jasno, że jest to priorytetowa kwestia w realizacji zadań szkoły.  Należy podkreślić, iż właściwy proces porozumiewania się przyniesie placówce wiele korzyści.
Zainteresowała mnie tematyka komunikacji z wielu powodów. Jednym
z nich jest z pewnością wieloletnie doświadczenie w pracy nauczyciela
i obserwacja życia szkolnego. Spojrzenie na przekazywaną wiadomość, która  ulega w trakcie „swej drogi” deformacji lub zupełnie ginie w gąszczu innych zdarzeń, wyzwala chęć opracowania  sprawnego jej obiegu. Jest jeszcze jedna kwestia. Otóż, uogólniając osoby, które podejmują pracę nauczyciela, pedagoga, psychologa czy sekretarki muszą posiadać kompetencje komunikacyjne, aby być skutecznym i efektywnym na swoim stanowisku. Osoby takie powinny niemal zawsze umieć odnaleźć się w konkretnej sytuacji komunikacyjnej i dostosować do niej swoje zachowanie i język.  Dlatego właśnie tak istotne są odpowiednie predyspozycje  w zasobach ludzkich.

Komunikacja to szerokie pojęcie, które mieści w sobie wiele aspektów
 i składa się z kilku ważnych elementów. O tym, jak inicjować sprawny wielopłaszczyznowy przepływ informacji, jak panować nad komunikowaniem się podwładnych i o kompetencjach komunikacyjnych przeczytacie w kolejnych częściach pracy.

Rozdział 1

Żeby podjąć właściwe rozważania i zasadnie odnieść się do roli komunikacji należy wyjść od podstaw i przypomnieć z jakich elementów składa się akt komunikacji i jakie funkcje języka są niezbędne, aby ten proces nie był niczym zakłócony.
Rosyjski językoznawca, teoretyk literatury i slawista Roman  Osipowicz Jakobson w rozprawie „W poszukiwaniu istoty języka”  zaprezentował  jeden
z najbardziej znanych modeli komunikacji językowej[2] i wywiódł z niej typologię funkcji języka [3]. W każdym akcie mowy nie może zabraknąć sześciu czynników, które stanowią jego czytelność.

I tak, czynnikami według teorii językoznawcy są: nadawca, odbiorca, kontekst, komunikat, kontakt i kod. Z każdym z tych składowych związana jest jedna funkcja języka o czym będę pisać w następnej kolejności. O ile nadawca i odbiorca to prosta i oczywista sprawa, o tyle warto poświęcić uwagę pozostałym czterem zagadnieniom.

Komunikat to informacja, przekazywana przez nadawcę skierowana do odbiorcy. Treść ta musi być czytelna i zrozumiała.

Kontekst jest to rzeczywistość pozajęzykowa, której dotyczy akt komunikacji; innymi słowy jest to sytuacja, do której odnosi się komunikat.

Kod –  to system znaków za pomocą, którego przekazujemy komunikat. Aby akt mowy zakończył się powodzeniem należy porozumiewać się np. w tym samym systemem znaków.

Kontakt – to nawiązanie relacji między nadawcą a odbiorcą i utrzymanie jej w trakcie rozmowy.

Ważne są wspomniane wcześniej funkcje języka, które wskazuje Jakobson
w swej pracy. Wszelka wypowiedź jest zdominowana przez jedną z nich
w zależności od tego, na co nadawca kładzie nacisk. Jednak należy pamiętać,
że w każdym akcie komunikacyjnym odnajdziemy kilka funkcji, a tylko jedna będzie przodująca. Wyróżniamy zatem:

Funkcja emotywna (ekspresywna) nastawiona na nadawcę. W tym przypadku ważne są emocje i uczucia osoby mówiącej. To ona jest osią centralną, na której skupia się akt mowy. W takich wypowiedziach znajdzie się dużo wyrazów nacechowanych emocjonalnie.

Funkcja impresywna jest ukierunkowana na odbiorcę to znaczy, że treści przekazywane w akcie komunikacji mają w określony sposób wpływać na niego.
W sferze gramatycznej wyraża się to poprzez użycie trybu rozkazującego.

Funkcja poznawcza (informatywna) czyli kontekst, wspólny świat nadawy i odbiorcy. Celem tej funkcji dla nadawcy jest przekazanie wiedzy, informacji, która jest w jego posiadaniu, a dla odbiorcy pozyskanie nowych wiadomości, po które sięga.

Funkcja poetycka służy podkreśleniu piękna wypowiedzi poprzez jej staranne zbudowanie i nasycenie środkami stylistycznymi.

Funkcja fatyczna ma zadanie nawiązania i podtrzymania rozmowy.

Funkcja metajęzykowa odnosi się do kodu, czyli języka i koncentruje się wokół jego wykorzystania.

 W rzeczywistości szkolnej powinno się spełniać te sześć elementów komunikacji natomiast funkcje przekazu treści będą zależne od rodzaju nadawcy. Dyrektor może swoimi komunikatami informować podwładnych o istotnych kwestiach z życia szkoły używając funkcji poznawczej, ale także może położyć nacisk na odbiorców, w tym wypadku na pracowników, aby skutecznie wpłynąć na ich zachowanie, a to jest funkcja impresywna. Pedagog może w rozmowie z Dyrektorem powiadomić go o złym samopoczuciu i niezdolności do pracy realizując przy tym funkcję ekspresywną. Takich przykładów można by było mnożyć, gdyż w szkole nieustannie się komunikujemy. Przechodzimy z jednego aktu komunikacji do kolejnego i następnego. Zmieniają się tylko nasze role. Raz występujemy jako nadawcy, innym razem jako odbiorcy. Zmienną też jest treść komunikatu w zależności od sytuacji i środki wyrazu. To, co do tej pory zostało powiedziane to zagadnienia fundamentalne z zakresu językoznawstwa. Baza, na której opierają się naukowcy badając i zgłębiając procesy porozumiewawcze.
W książce „Komunikowanie społeczne w edukacji” jej autorzy piszą, że „komunikacja między ludźmi jest kluczowym procesem tworzenia zdrowych związków, grup, a także całych społeczności.”[4]  Nazwa pochodzi od łacińskiego comunicare co oznacza wspólny, powszechny, ogólny. Zatem komunikacja najoględniej rzecz traktując „zjednuje wszystkie podmioty w niej uczestniczące.” [5] Ludzie potrzebują wyrażania i uzewnętrzniania własnych myśli, przekonań, a także emocji używając do tego języka, symboli i znaków pozawerbalnych, które często mają bardzo duże znaczenie. W komunikacji interpersonalnej mogą w sposób jawny lub zupełnie nieświadomy przekazywać „znaczenia i rozumienie siebie, świata i innych.”[6]
Autorzy tej pozycji proponują definicję komunikacji, która wiąże się z trzema współtworzącymi ją terminami. Są to: wiadomości, organizowanie i znaczenie. A definicja ta brzmi: „ komunikacja to organizowanie wiadomości w celu stworzenia znaczenia.”[7]
Wiadomości mogą być przekazywane przez słowa, gesty i działanie, ale także poprzez mowę ciała i symbole. Przykładem używania symboli niewerbalnych mogą być np. emotikony używane w smartfonach wyrażające emocje. Sposób ubierania się też stanowi element pozajęzykowy, który dostarcza nam informacji o kimś. Dzięki ubiorowi na ogół rozpoznajemy funkcje zawodowe, ale także możemy rozpoznać charakterystyczne cechy osobowości danej osoby. Na tej podstawie też budujemy pierwsze wrażenie, jakże ważne w karierze zawodowej.
Aby przekazywane wiadomości w procesie komunikacji były prawidłowo zinterpretowane należy je odpowiednio organizować. Według twórców wspomnianej wyżej książki organizowanie „odnosi się do zarządzania lub kierowania ludźmi, procesami lub materiałami. W komunikacji organizujemy proces tworzenia , otrzymywania i odpowiadania na wiadomości werbalne i niewerbalne. Organizowanie i przetwarzanie wiadomości wymaga dokonywania wyboru między różnymi możliwościami.”[8] Jest to zatem duże wyzwanie i odpowiedzialność, bowiem musimy sobie odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób i kiedy chcemy coś przekazać i ten wybór wpływa na znaczenie.
Znaczenie to nic innego jak interpretacja wiadomości. Wiem przecież, że tę samą informację podaną kilku osobom , każda z nich odbierze inaczej. Mają na to wpływ doświadczenia, inteligencja i osobowość, czyli zespół indywidualnych cech jakimi dysponuje człowiek.  Dodatkowo na percepcję mogą wpływać przekonania polityczne i religijne oraz związane
z kulturą w jakiej się obraca.

Istnieją też różne modele komunikacji. W literaturze wyodrębnia się komunikację jako: transfer informacji, ustalenie znaczeń, perswazję oraz tworzenie społeczności.
W pierwszym modelu podkreśla się rolę źródła informacji. Nadawca, przede wszystkim musi tu dokonać możliwie najlepszego wyboru przekazu informacji, tak, aby osiągnąć zamierzony skutek. Chodzi głównie o to, by operować właściwym językiem, symboliką i gestami, które będą rozumieli odbiorcy. Informacja musi być precyzyjnie i czytelnie podana.
Komunikacja jako uzgodnienie znaczeń ma charakter złożony, bowiem można ją podzielić na dwa typy. Pierwszy to interakcyjny, czyli jednokierunkowy. Nie zachodzi proces informacji zwrotnej. Drugi model to transakcyjny oparty na sprzężeniu zwrotnym, „który łączy nadawcę i odbiorcę jednocześnie. Nie jest to proces linearny, a kołowy, w którym ludzie traktowani są naprzemiennie jako nadawcy i jako odbiorcy. ”[9] Taki schemat komunikacji jest dialogiem otwartym na drugiego człowieka, polegający na wymianie wzajemnych znaczeń. Gdyby spojrzeć na to z punktu socjologicznego, to śmiało można stwierdzić, że ludzie mają potrzebę nawiązywania dialogu i pozostają w ciągłych relacjach z innymi.
Następny model to perswazja, czyli nic innego jak przekonywanie. Już od starożytności znany, preferowany i polecany w kursach retoryki. „Perswazja jest tym magicznym elementem, który pomoże Ci dokonywać postępu w twojej profesji lub firmie oraz osiągnąć szczęśliwe i trwałe relacje z innymi.”[10] Perswazja ma ogromną siłę oddziaływania i wywierania wpływu na innych, w celu zrealizowania własnych interesów.
Ostatni z modeli to tworzenie wspólnych społeczności. Sztuką tu jest słuchanie tego, co mówią inni i uwzględnianie cudzych poglądów na zagadnienie, które dotyczy wszystkich. Żeby firma dobrze prosperowała, wszyscy w niej muszą dążyć do tego samego celu i ze sobą współpracować. Ten model zawiera element koordynacji jako standard oceny skuteczności komunikowania się.
Cele komunikacji są różne, ale tym najważniejszym jest dążenie do osiągnięcia czegoś konkretnego. Potrzebujemy i wykorzystujemy odpowiednie umiejętności komunikacyjne, aby osiągnąć cel. Funkcjonalność komunikacji polega na tym, że pomaga nam ona wyjaśnić, tworzyć pomysły, negocjować, kierować i podejmować decyzje w wielu sytuacjach. Pozwala na wypełnienie postawionych zadań i przydzielonych obowiązków. W cytowanej wcześniej książce, autorzy twierdzą, że „komunikacja jest wtedy funkcjonalna, gdy pomaga budować nam interakcje oparte o zdrowe związki, porozumienie, utrzymanie spójności i budowanie atmosfery wzajemnego wsparcia.” [11] I jest to prawda, ponieważ człowiek jest istotą relacyjną i żyje w świecie komunikacyjnym i informacyjnym, a tempo życia i rozwój cywilizacyjny wymaga od nas ciągłego podwyższania kompetencji komunikacyjnych.
Czym są wobec tego kompetencje komunikacyjne? Otóż, to „zdolność posługiwania się językiem zarówno w sposób skuteczny, jak i dostosowany do sytuacji ze względu na oczekiwania, jakie ma mówca wobec słuchacza, cele, jakie sobie stawia mówca oraz społeczne, konwencjonalne reguły użycia języka. To także znajomość zasad skutecznego komunikowania się i umiejętności stosowania tych zasad w konkretnej sytuacji.”[12] Można przyjąć, że kompetencje to umiejętność korzystania z uprawnień związanych z uczestniczeniem w sytuacji komunikacyjnej. Kompetencje te służą przekazywaniu informacji, doświadczeń i wartości oraz wyjaśnianiu ich znaczeń. Kompetencji komunikacyjnej wyrażanej w aktach mowy przypisuje się następujące wymagania etyczne: zrozumiałość wypowiedzi, prawdziwość wypowiedzi, słuszność i szczerość podmiotu mówiącego. Poza tym ważne jest, aby nie tylko potrafić mówić, ale także słuchać tego, co inni mają do powiedzenia. Wówczas mamy lepsze szanse na zrozumienie naszych przekazów.
Proces przekazywania i odbierania informacji pomiędzy przynajmniej dwiema osobami,
 w którym zachodzi sprzężenie zwrotne nazywamy komunikacją interpersonalną. Ten rodzaj interakcji angażuje obie strony. Każda z nich tworzy i wysyła wiadomości, ale jednocześnie przyjmuje i dekoduje inne, co sprawia, że dwie funkcje pełnione są w jednym czasie przez każdą osobę zaangażowaną w komunikowanie interpersonalne.
Komunikacja interpersonalna „determinuje szereg zjawisk i procesów zachodzących w grupach społecznych oraz warunkuje wiele umiejętności interpersonalnych. Komunikacja kreuje zarówno określone relacje społeczne, jak również jest wyrazem kultury organizacji.”[13]
Komunikacja i łączność spełnia w każdej grupie dwojakiego rodzaju funkcje:

• Funkcje informacyjno-organizatorską,
• Funkcję  motywująco-inspirującą

Pierwsza z nich polega na przekazywaniu wiadomości między stanowiskami w grupie. Z góry w dół w postaci poleceń , dyrektyw i rozkazów. Z dołu do góry w postaci sprawozdań i meldunków. Ma zapewnić ciągły proces wymiany myśli i informacji. W ten sposób zorganizowana komunikacja  umożliwia podejmowanie, organizowanie i wykonywanie odpowiednich działań przez grupę stanowiącą całość. Funkcja ta nie tylko z tego powodu ważna jest w kierowaniu. Dostęp do informacji oraz jej dystrybucja i świadome wprowadzanie w obieg społeczny jest także istotnym źródłem władzy  i ważnym obszarem zabiegów socjotechnicznych.
Współcześnie podkreśla się szczególną rolę drugiej funkcji komunikacyjnej – funkcji motywacyjno –inspirującej. Jej celem jest wytworzenie atmosfery zaangażowania i wspólnoty wśród członków zespołu. Wówczas możemy mówić o sukcesie, gdy pracujemy
z ludźmi, którzy są zadowoleni, czują się dowartościowani i szanowani w pracy.
Ważny jest też obieg informacji. Z badań wynika, iż „pełna informacja docierająca do członków grupy odgrywa ogromną rolę mobilizacyjną, zaś brak informacji tudzież jej ukrywanie powoduje utratę zaufania do kierownictwa, a przede wszystkim poczucie poniżenia, pomniejszenia roli i godności. Czyni z podwładnych narzędzia do wykonywania zadań. Jest więc zaprzeczeniem idei podmiotowości w procesie zarządzania.”[14]
Posiadanie umiejętności w dziedzinie komunikacji interpersonalnej daje wiele korzyści. Ułatwia funkcje kontroli i oceny, motywowania podwładnych, przepływ informacji w organizacji oraz w grupie społecznej, a także wspomaga proces podejmowania decyzji. Sprawnie przeprowadzona komunikacja nie musi doprowadzać zawsze do pełnego wzajemnego zrozumienia, ale może zrozumienie to poprawić. Wymaga to właściwego pełnienia ról nadawcy-mówcy i odbiorcy-słuchacza. Zadaniem mówcy jest być zrozumiałym, interesującym i prawdomównym, natomiast słuchacza jest cierpliwość i uważność.
Proces zarządzania w dużej mierze uzależniony jest od przebiegu komunikacji. Jego skuteczność warunkowana jest sprawnym systemem komunikacji w placówce, organizacji,
a także kompetencjami komunikacyjnymi uczestników tej interakcji. Komunikacja jest społecznym narzędziem, z którego dyrektor może skorzystać przy „optymalizacji procesu zarządzania, jeśli jego wiedza, umiejętności i walory osobowościowe  potrafią nadać jej określony kształt.” [15] Potrafi być również poważną „barierą w skutecznym wpływie społecznym na podwładnych dzieląc społeczność organizacji na antagonistyczne grupy niedostrzegające wspólnoty interesów.”[16] Kompetencje komunikacyjne są zatem koniecznością do wypracowania w określonym zespole tworzącym jednostkę organizacyjną,
a im szybciej uświadomi sobie to dyrektor czy menadżer instytucji, tym ma większe szanse na sukces zarządzanej przez siebie placówki.
W dobie współczesnej cywilizacji informacyjnej, przy nasileniu się tendencji integracyjnych oraz postępującemu procesowi globalizacji znaczenie kompetencji w dziedzinie komunikowania się będzie odgrywało znaczącą rolę. Coraz częściej przyjdzie nam przebywać i działać w środowiskach zróżnicowanych kulturowo i etnicznie, których obowiązywać będą zróżnicowane normy etyczne, inne kody językowe, a także inne niż nasze komunikaty pozawerbalne. Zasadne wydaje się więc stwierdzenie, że kompetencje społeczne współczesnego dyrektora ich poziom oraz ciągłe ich doskonalenie warunkują spełnienie przez nich swojej roli w aktualnej i przyszłej sytuacji komunikacyjnej, a jednocześnie determinują skuteczność podejmowanych działań organizacyjnych.

Rozdział 2

            Komunikacja to bardzo ważny element naszego życia, idąc dalej można powiedzieć, że jest to nieodłączna dziedzina ludzkiej egzystencji, a odnosząc się do problemu, którym się zajmuję jest to istotny czynnik prawidłowego funkcjonowania szkoły na wielu poziomach porozumiewania się. Być może dotąd nieszczególnie przywiązywano uwagę do roli komunikacji, choć zawsze była ona podstawowym narzędziem w procesach organizacyjnych związanych z zarządzaniem.
Dyrektor, już na etapie rozmów kwalifikacyjnych na określone stanowisko pracy powinien potrafić rozpoznać kompetencje komunikacyjne kandydata. Swoją drogą, uważam, że umiejętności komunikacyjne powinny być jednym z ważniejszych czynników w procesie rekrutacji. Istotne będą zawsze kwalifikacje i odpowiednie przygotowanie do wykonywania określonych zadań stanowiskowych, ale oprócz nich należy zwracać uwagę na powyższe kompetencje.
Nauczyciel, aby być skutecznym, wiarygodnym i dobrym przedmiotowcem musi posiadać zdolność przekazywania wiedzy. Musi tak mówić o zagadnieniach związanych z jego specjalnością, aby  być zrozumianym i wzbudzać w uczniach ciekawość do tematu. Musi też być przygotowany na różnorodne pytania, czasem trudne i wymagające, bo przecież uczniowie bywają dociekliwi. I choć nikt nie jest alfą i omegą, to nawet przy najbardziej kłopotliwych pytaniach musi umieć z nich wybrnąć z „twarzą”.
W jakiej sytuacji uczniowie czują zniechęcenie do lekcji z jakiegoś przedmiotu? Najczęściej w takiej, kiedy nauczyciel, po pierwsze mówi językiem dla nich niejasnym, zbyt naukowym; po drugie kiedy treści prezentowane są w sposób monotonny, a pedagog nie nawiązuje interakcji z klasą. Nie możemy mówić wtedy o sukcesie, a wręcz można określić to jako klęskę.
Nasuwa się w tym miejscu jeszcze jedna kwestia. Należy pamiętać, że ludzie maja różne charaktery, temperamenty i odmienne osobowości. Jedni są bardziej otwarci inni skryci. Co wówczas, gdy zatrudnimy świetnego fachowca, na co wskazywać będą jego dokumenty potwierdzające wykształcenie i kwalifikacje zawodowe, ale kompletnie nie sprawdzi się w roli nauczyciela? Można próbować go zmienić, można zaproponować takiej osobie np. warsztaty metodyczne czy z zakresu komunikacji interpersonalnej, choć jest to bardzo delikatna materia, a następnie czekać na wprowadzenie zmian i monitorować efekty. A jeśli to zawiedzie, może warto porozmawiać i zasugerować zmianę stanowiska, bo nie wszyscy muszą pracować w bezpośrednim kontakcie z ludźmi.
Jestem zdania, że szkoła to taka instytucja, którą tworzą ludzie. Ludzie uszeregowani na różnych szczeblach, między którymi zachodzi szereg interakcji w procesach komunikacyjnych. Tu nie ma miejsca na ograniczone kompetencje komunikacyjne. Sukces szkoły zależy od tych, którzy tę szkołę tworzą, czyli uczniów, nauczycieli i innych pracowników, rodziców oraz dyrekcji. Najtrudniejsze zadania komunikacyjne zawsze stoją przed dyrektorem, ponieważ dyrektor zarządza szkołą, organizuje i kieruje pracą ludzi, a do tego dba o bezpieczeństwo i dobro uczniów, a także właściwe relacje z rodzicami. Do zadań dyrektora należą też kontakty z organem prowadzącym i innymi instytucjami, pod które szkoła podlega i z którymi współpracuje w środowisku lokalnym. Dyrektor, jako jedyna osoba w szkole, pełni funkcję rzecznika prasowego i może wypowiadać się w mediach. Zatem, tak rozległe kontakty wymagają pogłębionych umiejętności porozumiewania się, asertywności i empatii.
 Z każdym trzeba mówić inaczej, stosować inne funkcje języka, a także różne style wypowiadania się.
Nauczyciele będący wychowawcami, pedagodzy i psycholodzy mają do czynienia nie tylko
z uczniami, ale też z rodzicami. W swojej pracy powinni być konkretni i klarownie przedstawiać sytuację uczniów. W kwestiach problemowych zajmować określone stanowisko i nie dać się łatwo z niego wyprowadzić. Owszem, rozmawiać i szukać najbardziej właściwego rozwiązania dla danej sprawy, ale zachować obiektywizm, rozsądek i swoje zdanie. Kontakty z rodzicami są jednymi z trudniejszych, biorąc pod uwagę jak zmienia się świadomość dzisiejszych rodziców, ale można ułożyć je we właściwy sposób i czerpać z tego obopólną korzyść. Rodzice będą zadowoleni wtedy, gdy poczują się partnerami, którzy są dobrze poinformowani, a ich kontakt z wychowawcą, pedagogiem czy psychologiem opiera się na wzajemnym zaufaniu, zrozumieniu i zaangażowaniu.
Inną komórką w szkole jest sekretariat. Jest to bardzo istotne miejsce, gdzie każdego dnia odbywa się niezliczona ilość aktów komunikacji. Jest to centrum, z którego delegowane są informacje w różne strony, za pomocą różnorodnych kanałów informacyjnych. Zachodzą tu interakcje bezpośrednie i pośrednie. Ważne jest, aby osoba pełniąca funkcję sekretarki była komunikatywna, otwarta i kompetentna, ponieważ to ona wpływa w znacznym stopniu na wizerunek szkoły. Dlatego tę funkcję powinny zajmować osoby elokwentne, operatywne,
o pogodnym usposobieniu, gdyż dzięki tym cechom nie będzie zakłóceń w procesie komunikacji. Ponad to, kiedy mamy do czynienia z takimi ludźmi chętnie z nimi współpracujemy, co zawsze stanowi wartość dodaną placówki.

Zakończenie

Reasumując, chciałabym podkreślić, że komunikacja w szkole jest niebywale ważna, bo jest to miejsce, które tworzą ludzie i robią to dla innych – młodych ludzi. Każdy pracownik szkoły powinien być komunikatywny przynajmniej w takim stopniu, aby tych procesów nie blokować. Od prawidłowej komunikacji wiele zależy i dlatego należy jej poświęcać sporo uwagi. Komunikacja interpersonalna w tym wypadku ma ogromne znaczenie. Umiejętności prawidłowego porozumiewania się są kluczowe dla nauczycieli, uczniów i pracowników szkoły, aby ta szkoły funkcjonowała prawidłowo. Dbałość o sprawny przepływ informacji leży nie tylko po stronie dyrektora jako jednostki nadrzędnej, ale również po stronie innych uczestników aktu komunikacji. Biorąc pod uwagę kierunki komunikacji funkcjonujące w szkole musimy pamiętać o zachowaniu wszystkich niezbędnych elementów procesu komunikacyjnego, wówczas możemy spodziewać się prawidłowego obiegu informacji. Komunikacja w dół to wszystkie polecenia i dyrektywy kierownicze, które umożliwiają funkcjonowanie i koordynowanie placówki. Muszą one docierać do wszystkich jednostek zaangażowanych, aby odpowiednio przygotować i przeprowadzić działania zamierzone. Komunikacja w górę to najprościej rzecz ujmując raportowanie i składanie sprawozdań
z określonych działań. Pozawala na weryfikowanie pracy, jak również dostarcza informacji zwrotnej .
Nie wyobrażam sobie, żeby w tym modelu zabrakło właściwego porozumiewania się między pracownikami. Jeśli wystąpią problemy z komunikacją może to skutkować niedopełnieniem obowiązków i nieświadomym zaniechaniem czynności w zespole. Dyrektor, w wyniku tego, nie otrzyma sprawozdania i nie będzie miał pełnego obrazu pracy. Dlatego pomysłem na sprawny przepływ informacji jest dzielenie grona pracowników na mniejsze zespoły i usprawnienie komunikacji między nimi. Służą do tego choćby listy mailingowe, dzięki którym możemy rozsyłać bieżące wiadomości. Zespoły, w skład których wchodzi mniejsza liczba osób mogą szybciej i częściej spotkać się ze sobą i omówić aktualne sprawy, doprecyzować podział obowiązków, a także wymagać od siebie pełnej informacji.
Dobra szkoła to efektywna komunikacja. To tak jak w związku dwojga ludzi. Związek istnieje dotąd, dopóki ludzie ze sobą rozmawiają, a jeśli któreś z nich przestaje mówić o swoich problemach relacja ta zaczyna stopniowo się rozpadać i słabnie więź pomiędzy nimi. Jeśli w szkole nie zadbamy o prawidłową komunikację pomiędzy poszczególnymi organami, nie będziemy mogli liczyć na sukces i powodzenie. Poza tym, właściwa komunikacja interpersonalna zwiększa motywację i podnosi efektywność pracy.
Komunikacja jest tak rozległym i wielopoziomowym zagadnieniem, że nie sposób napisać o niej wszystkiego. Jest to temat na zdecydowanie dłuższą rozprawę. Mam świadomość, że tylko dotknęłam pewnych problemów z nią związanych, ale mam też nadzieję, że zwróciłam uwagę na ważną kwestię dotyczącą organizacji i zarządzania.

Bibliografia:

1. Adler R.; Rosenfeld L.; Proctor R.: Relacje interpersonalne. Proces porozumiewania się. Poznań, 2011
2. Błaszczyk K.; Drzewowski M.; Maliszewski W.J. : Komunikacja społeczna a zarządzanie we współczesnej szkole. Toruń, 2009.
3. Czerwiński K.; Fidor M.; Kubiczka J. : Komunikowanie społeczne w edukacji. Toruń, 2010.
4.  Jagiełła J. : Komunikacja interpersonalna w szkole. Kraków, 2016.
5. Jakobson R. : W poszukiwaniu istoty języka 2. Warszawa, 1989.
6. Morreale S.; Spitzberg B.; Barge K. : Komunikacja między ludźmi. Warszawa 2019