Realizując program „Religie wokół nas” w środę 30.11.2016 r. kontynuowano cykl edukacyjno – wychowawczych spacerów po Warszawie. Tym razem z towarzyszeniem profesjonalnej przewodniczki warszawskiej i pod opieką wicedyrektora, Pani Elizy Danilczuk, uczniowie odwiedzili trzy świątynie niekatolickie.
Pierwszą z nich była zabytkowa, i jedyna czynna, Synagoga imienia Ryfki i Zalmana Nożyków, która znajduje się przy ulicy Twardej 6. Jest główną synagogą Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. Tutaj też urzęduje naczelny rabin Polski, Michael Schudrich. Wzniesiono ją według projektu nieznanego architekta w latach 1898-1902. Budynek cechuje styl neoromański z elementami ornamentyki bizantyjskiej i mauretańskiej. Sekcja męska na parterze i żeńska na balkonie mieszczą razem 350 osób. W podziemiach synagogi znajduje się również mykwa – łaźnia rytualna.
Warto nadmienić, że synagoga Nożyków jest jedną z dwóch zaledwie, które przetrwały II wojnę światową, spośród aż 400 żydowskich domów modlitwy i bożnic istniejących w Warszawie do wybuchu wojny. Jej pieczołowitej renowacji dokonały państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków.
Obecnie świątynia ta stanowi najważniejszy punkt spotkań społeczności żydowskiej. Jest jednocześnie miejscem modlitw (nabożeństwa odbywają się w niej codziennie) i dużych wydarzeń kulturalnych, jak np. koncerty, wystawy, debaty.
Uczestnicy spaceru poznali kilka ciekawostek. Jedną z nich jest charakter sprawowania posługi przez rabina i kantora świątyni. Otóż Gmina Wyznaniowa Żydowska angażuje ich w trybie kontraktu, który może zostać rozwiązany, jeżeli jakość posługi będzie odbiegała od oczekiwań wiernych.
Po zwiedzeniu synagogi młodzież pod kierunkiem przewodniczki udała się na zwiedzanie meczetu Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej pobudowanego na warszawskim Wilanowie przy ulicy Wiertniczej 103. Nie jest on typowym muzułmańskim domem modlitwy (nie ma nawet minaretu), lecz jest adaptowaną w 1993 roku willą. W jej pomieszczeniach znajdują się również siedziby islamskich instytucji kulturalnych oraz biura Gminy Wyznaniowej. Jest jednym z zaledwie pięciu wolno stojących, obecnie czynnych, meczetów w Polsce.
Warto przypomnieć, że pomysł zbudowania w Warszawie świątyni dla wyznawców islamu zaistniał jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. Projekt z 1936 przewidywał wzniesienie budynku z cebulastą kopułą i otoczonego czterema minaretami, tj. wysokimi i smukłymi wieżami z nadwieszonym balkonem lub galeryjką, z którego muezin mógłby nawoływać wiernych na modlitwę. Współcześnie na wielu minaretach montowane są głośniki.
Ciekawostkę dla uczestników zwiedzania stanowiło znaczenie słowa minaret - arabskie منارة manara – miejsce, skąd widać światło, latarnia morska. Można to interpretować przenośnie, jako miejsce, z którego promieniuje światło nauk Proroka Mahometa. Oprowadzający po meczecie imam (przełożony meczetu) podkreślał pokojowy charakter islamu odnosząc się do terroryzmu szerzonego pod fałszywym pretekstem propagowania wartości muzułmańskich.
Spacer zakończyło zwiedzanie cerkwi prawosławnej, tj. Warszawskiej Katedry (Soboru Metropolitalnego) pod wezwaniem Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny. Status soboru metropolitalnego posiada ona od 1921. Jest główną cerkwią Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Sobór jest jednocześnie katedrą diecezji warszawsko-bielskiej oraz siedzibą dwóch warszawskich parafii: św. Marii Magdaleny (w dekanacie Warszawa) i – tymczasowo – św. Mikołaja (wojskowej). Nabożeństwa odprawia w nim arcybiskup Sawa, zwierzchnik Kościoła prawosławnego w Polsce, metropolita warszawski i całej Polski.
Znajdująca się przy Alei „Solidarności” 52 w Warszawie świątynia wzniesiona została w II połowie XIX w. na potrzeby rosnącej społeczności rosyjskiej osiedlającej się w rejonie dzisiejszej Pragi-Północ, a także w celu utrwalenia obecności architektury rosyjskiej w zabudowie Warszawy poprzez wzniesienie w ważnym punkcie miasta kolejnego obiektu w stylu bizantyjsko-rosyjskim. Tu trzeba nadmienić, że do lat 60 – tych XIX stulecia Praga była dzielnicą ubogą i bardzo zaniedbaną, wręcz peryferyjną. Sytuację diametralnie zmieniło uruchomienie po prawej stronie Wisły dwóch dworców kolejowych: w 1862 r. Wileńskiego, zwanego wówczas Warszawsko-Petersburskim, a w 1866 r. Wschodniego, Warszawsko-Terespolskiego.
Po akcji rewindykacji cerkwi prawosławnych w II RP cerkiew praska stała się jedną z dwóch wolno stojących prawosławnych świątyń w Warszawie, które nie zostały zniszczone lub zaadaptowane na inne cele. Do rejestru zabytków została wpisana 1 lipca 1965 pod nr 741.
Podczas zwiedzania cerkwi młodzież poznała zaskakującą regułę, że przy jednym ołtarzu nabożeństwo może być odprawione jedynie raz w ciągu dnia. Z tego powodu w górnym kościele soboru znajdują się aż dwa ołtarze, a trzeci jest w kościele tzw. dolnym. Bogaty wystrój wnętrza soboru także zrobił na uczestnikach wycieczki ogromne wrażenie.
Jakkolwiek środowa wycieczka zapoznała młodzież przede wszystkim ze specyfiką architektury oraz użytkowych funkcji świątyń religii niekatolickich, to jednak przyniosła uczestnikom także ważną lekcję kulturoznawczą. Okazało się bowiem, że bez względu na kultywowaną religię, ich wyznawcy niczym się między sobą nie różnią. Każdy na swój sposób wielbi Boga i przestrzega nakazów religijnych, jednakże wyznawane dzięki temu wartości są dla wszystkich tożsame, albowiem ogólnoludzkie. Wszystkim tak samo chodzi o to, by żyć w pokoju, wzajemnym poszanowaniu ludzkiej godności oraz uniwersalnych norm i zasad, które (przykładowo) chrześcijanie zawarli w Dekalogu.
Najcenniejszym doświadczeniem dla młodzieży było, że mimo różnych obrządków religijnych, jako ludzie nie różnimy się wcale. Kadra zs27 umiejętnie wykorzystuje te doświadczenia realizując wychowanie do wielokulturowości, tak niezbędne w dzisiejszym, pełnym napięć i niepokojów świecie.
Relacja fotograficzna ze spacerów znajduje się w albumach.
Tekst: Modesta Topola-Orlińska
Foto: Eliza Danilczuk
